Symptomen & effecten
Stress - Symptomen & effecten
1. HOE HERKEN JE EEN STRESSSITUATIE ?
Signalen
Lang voordat gezondheidsproblemen de kop opsteken, zenden ons lichaam en onze geest signalen uit van een dreigend gevaar. Als we gezondheidsrisico’s als gevolg van stress willen voorkomen, is het belangrijk om de signalen vroegtijdig te herkennen. Dit vormt een belangrijke stap in de stressbeheersing !
2. WAT ZIJN DE GEVOLGEN VAN STRESS ?
Stress kan schadelijk worden boven een bepaalde dosis.
Net als geeuwen, is stress besmettelijk. Het verspreidt zich en leidt tot echte epidemieën van conflicten, breuken, anticiperende gedachten…
Stress maakt je ziek…
- Stress wordt chronisch en er is geen tijd om uit te rusten en te ontspannen. Het lichaam staat voortdurend klaar om weerstand te bieden, wat enorm veel energie vergt en het organisme verliest geleidelijk zijn aanpassings- en recuperatievermogen. De rust verloopt steeds trager, zelfs tijdens de slaap.
- In stress-situaties nemen we risicogedrag aan (alcohol, geneesmiddelen, slechte eetgewoonten …).
Schadelijke gedachten
Door ongerustheid raakt onze harde schijf defect.
Wij zien de omgeving door automatische gedachten die vaak devaluerend, negatief en onaangenaam zijn.
- Als we naar bed gaan of midden in de nacht wakker worden, komen de zorgen weer op ons af: werk, collega’s, kinderen, echtgenoot, ouders, ziektes…
- We kunnen niet stoppen met denken. De hersenen gaan niet in slaapmodus. Het molentje blijft draaien.
- Jammer genoeg geloven we dat we nadenken als we piekeren, terwijl we eigenlijk rondjes draaien :
« waarom is mij dit overkomen ? »,
« waarom zit ik in deze situatie ? »,
« waarom geraak ik er niet uit ? », enz.
Hier maken we onderscheid tussen BEZORGDHEDEN (worries) en PIEKEREN.
- Bezorgdheden zijn vooral gericht op het anticiperen op toekomstige gevaren (zelfs als we stilstaan bij gebeurtenissen uit het verleden): de angst om niet te kunnen slapen, het gevoel van eigenwaarde, de angst om afgekeurd te worden…
Ik definieer mijn bezorgdheden, wat ik als toekomstige gevaren beschouw.
Hier en nu ben ik bezorgd over…
Piekeren draait rond een paar thema’s (verlies, fouten, mislukking, minachting voor jezelf)
Ik denk, ik pieker, ik tob.
Ik denk ’s nachts in bed na over…
En de veelgemaakte fout is om te vechten tegen een gedachte waar je vanaf wilt.
Tip 1 - Piekeren is schadelijk.
Veel mensen die veel nadenken hebben een ambivalente houding ten opzichte van repetitieve gedachten : ze geloven in het nut ervan (“je moet jezelf analyseren om te veranderen”, “je moet op alles voorbereid zijn”), terwijl ze tegelijk betreuren dat ze te veel piekeren en niet kunnen stoppen. Eindeloos herhalen is nutteloos en zelfs schadelijk.
Tip 2 - Afleiding heeft een beperkt effect.
Veel mensen die last hebben van overpeinzingen, proberen zichzelf af te leiden, bijvoorbeeld door een fysieke activiteit die aandacht vergt (dit is over het algemeen effectiever dan een intellectuele activiteit). Het effect is vaak bevredigend, maar slechts op korte termijn.
Tip 3 - Gecontroleerd piekeren (« worry time »).
Het gaat er niet om piekergedachten te onderdrukken, maar om ze te leren beheersen. Tijdens geplande sessies ga je actief denken aan de terugkerende ideeën, elke dag minstens dertig minuten, op hetzelfde tijdstip (niet in bed of ’s avonds).
Buiten de sessies probeer je te detecteren wanneer de piekergedachten beginnen. Zodra ze terugkomen, roep je “Stop!” tegen jezelf. “Dat is een toxische gedachte! Genoeg!” en je probeert het piekeren uit te stellen tot de volgende gecontroleerde sessie.
Burn-in en burn-out
‘Burn-in’ en ‘burn-out’ zijn het resultaat van de uitputting van het aanpassingsmechanisme aan werkgerelateerde stress.
Deze uitputting treft vaak mensen in de gezondheidszorg, in jobs waarin ze veel energie moeten steken voor de ander, zonder daarvoor erkenning te krijgen. Het gaat meestal over mensen met hoge idealen.
- Burn-in is de eerste fase van de professionele uitputting en gaat vooraf aan de ultieme fase, burn-out. In deze toestand zijn mensen aan het werk ondanks lichamelijke of geestelijke gezondheidsproblemen die hen thuis zouden moeten houden. Ze zijn fysiek aanwezig, maar ongemotiveerd, moe en niet erg productief.
- Burn-out betekent letterlijk ‘van binnenuit verteerd worden’, ‘opbranden’ onder invloed van de spanningen die je tijdens het werk ondergaat. Het is een emotionele uitputting.
Ga even liggen.
Herken je deze signalen ?
- Voel je je steeds prikkelbaarder en geïrriteerder ?
- Voel je soms tekenen van intense vermoeidheid ?
- Heb je soms moeite om je concentratie te behouden ?
- Heb je moeite met taken of handelingen die je vroeger zonder al te veel inspanning deed ?
- Zit je gevangen in een dagelijkse routine waarin je privé- en beroepsleven met elkaar verweven zijn zonder dat er echte grenzen zijn ?
- Beperk je soms je sociale contacten, je hobby’s, je betrokkenheid bij activiteiten ?
Het conflict tussen privé- en beroepsleven
In deze turbulente tijden komen spanningen tussen de privé- en de beroepssfeer veelvuldig voor. We vinden het moeilijk de twee werelden af te bakenen.
We gaan leren hoe we de conflicten kunnen beheersen, maar eerst gaan we kijken wat goed werkt. Laten we naar het positieve kijken.
Wat loopt er goed in jouw privéleven ?
Wat loopt er goed in jouw beroepsleven ?
Misschien lukt het je niet om de deur dicht te doen als je thuiskomt van je werk ? Misschien overdenk je je werkdag ? Vaak worden mensen in je naaste omgeving ook getroffen door deze situatie. Aan de oorsprong van het conflict ligt een botsing tussen een professionele behoefte en een privébehoefte, maar ook tussen je waarden.
Centraal in het debat staat de vraag naar ‘GRENZEN’. Op welk moment heb je de lijn getrokken tussen de twee werelden ?
Noem een situatie waarin privé- en beroepsleven botsten.
Beschrijf de situatie in detail: wanneer ? waar ? wat is er gebeurd ? hoe ?
Beschrijf wat je voelde. “Ik voelde me onbegrepen, gefrustreerd…”
Waarom is deze situatie een probleem? Stel 4 keer de vraag “Waarom ?” om de dieperliggende oorzaak van het probleem vast te stellen.
Wat is jouw professionele behoefte en wat is jouw privé behoefte ? Zijn ze hetzelfde ?
Wat is het risico als het conflict aanhoudt ?
Wat is de grens die je hebt gesteld? Is die duidelijk geformuleerd ? Zo ja, op welke manier ?
Welke corrigerende maatregelen kan je nemen om aan je respectieve behoeften te voldoen ?
Leef je volgens je waarden ?