Stress - Definitie

Als we worden blootgesteld aan agressie of een bedreiging van welke aard dan ook, veroorzaakt dat een reactie die we ‘STRESS’ noemen.

Ons lichaam maakt de energie aan die we nodig hebben om de situatie in te schatten en om onze reactie voor te bereiden.
Stress is dus de prijs die we betalen om ons aan te passen aan een nieuwe situatie.

• Het klopt dat we een minimale hoeveelheid stress nodig hebben in ons dagelijkse leven : toegankelijke en stimulerende doelstellingen, realistische termijnen, uitdagingen, gewenste veranderingen aangepast aan ons levensplan, waarden en persoonlijke middelen. Stress is dus een positieve energie. Dankzij stress komen we vooruit.
• Maar als we merken dat bepaalde situaties bedreigend, beklemmend of onaangenaam worden of wanneer we het gevoel hebben dat we niet over voldoende middelen beschikken om de omgeving het hoofd te bieden, ervaren we negatieve stress die tot uitputting leidt. Als die stress toeneemt, wordt hij gevaarlijk en gaat ons aanpassingsvermogen achteruit.

Wij onderscheiden drie niveaus :

• stressoren (bronnen van stress),
• stressversterkers
• en stressreacties.

Stressoren verwijzen naar gebeurtenissen :

die een inspanning van onze kant vergen en die wij als stresserend kunnen ervaren, zoals tijdsdruk, veranderingen op het werk, overmatige werkdruk, files, de verplichting om te presteren of te slagen, verwachtingen… Stressoren zijn dus de externe oorzaken van stress.

Eenzelfde gebeurtenis kan door verschillende mensen op verschillende manieren worden beleefd. Onze gedragingen, meningen en denkpatronen beïnvloeden in grote mate of wij een gebeurtenis al dan niet als stressvol zullen ervaren. We noemen deze gedragingen, meningen en denkpatronen onze persoonlijke stressversterkers.

En tenslotte reageren we allemaal verschillend wanneer we ons gestrest voelen.

Onze stressreactie is dus ons antwoord op stressoren. Deze reacties kunnen lichamelijk, gedragsmatig of emotioneel zijn. Stressreacties kunnen worden vergeleken met wat er op een boot gebeurt bij het oversteken van een stormachtige zee; sommigen lijden en worden ziek, anderen minder, en nog anderen helemaal niet.

De opeenstapeling van stressoren bedreigt ons evenwicht. Wij maken een onderscheid tussen :

• basisstress,
• secundaire stress
• en cumulatieve stress.

Basisstress is, zoals we hebben gezien, de prijs die we betalen om ons aan te passen aan een nieuwe situatie : nieuwe procedures, nieuwe opdrachten, veelheid aan informatie, nieuwe beschikbaarheid…

Secundaire stress is het resultaat van een emotionele overbelasting. De confrontatie met het lijden van de mensen die we verzorgen, wekt intense emoties op. Als je die niet kan verwerken, kan dat psychologisch lijden en secundaire stress veroorzaken. Meestal gaat dit gepaard met een toestand van vermoeidheid of medeleven. De gevolgen zijn talrijk :

• Verlies van vertrouwen en veiligheidsgevoel
• Moeilijker contact maken met anderen
• Negativiteit
• Teleurstelling

Cumulatieve stress is te vergelijken met de rekening als je naar een restaurant gaat. Onze teller verrekent alles: spanningen op het werk, problemen in het privéleven, emotionele gebeurtenissen … en dan komt het moment om de rekening te betalen. Deze vorm van stress ontwikkelt zich langzaam, druppel per druppel, maar zal des te sneller de kop opsteken als je onvoldoende kan herstellen (slaapgebrek, geen vakantie, wegvallen van herstelperiodes, vergeten te ontspannen …) en als er sprake is van persoonlijke kwetsbaarheidsfactoren (eerdere ervaringen, familiale problemen …). Maak je zelf niets wijs: zelfs de hardste rotsen worden uiteindelijk geërodeerd door het gedruppel.

Het symptoom van ongerustheid is eigenlijk de primaire en normale emotie als gevolg van stress.

In tegenstelling tot angst, dat een reactie is op een duidelijke en reële dreiging, is ongerustheid een reactie op een vage of onbekende dreiging. Ongerustheid ontstaat wanneer we denken dat een gevaarlijke of vervelende gebeurtenis kan plaatsvinden en we daarop anticiperen. Elke persoon ervaart ongerustheid in een verschillende mate en intensiteit. Iemands perceptie van een gebeurtenis zal een grote invloed hebben op de intensiteit van de beleefde ongerustheid.

Veel voorkomende symptomen van ongerustheid :

• Slaapstoornissen
• Benauwdheden (knopen in de maag, brok in de keel, beven, beklemmend gevoel op de borst, klamme handen, hartkloppingen…)

Pas op voor depressieve klachten !

Mensen die alleen wonen of alleen met kinderen hebben een grotere kans op een depressie.

Mensen met een goede sociale ondersteuning van familie en vrienden hebben minder kans op een depressie. Het is heel belangrijk dat je in je omgeving mensen hebt met wie je je emoties kan delen en/of bij wie je indien nodig betrouwbare informatie kan krijgen (emotionele/informatieve ondersteuning). Aarzel dus nooit om te netwerken, om een lijst te maken van mensen die je een goed gevoel geven.